کار و بیمه

آرام و پیوسته بسوی تامین اجتماعی کارآمد و فراگیر
محمد حسین قشقایی
۱-به یاد می آورم در سالهای دور موضوع بیمه مشاغل آزاد و بیمه اختیاری یکی از مباحث داغ و پر حاشیه در سازمان تامین اجتماعی شده بود. کارشناسان سازمان در این زمینه به دو دسته تقسیم شده بودند. عده ای معتقد بودند توسعه امر بیمه به اقشار مختلف به روش بیمه اختیاری یا مشاغل آزاد برای سازمان و منابع آن مضر است و با ارائه آمار و ارقام و با استناد به محاسبات بیمه ای و آکچوئری سعی در اثبات این نکته را داشتند. استدلال می کردند که تراز درآمد و هزینه ای سازمان در مقابل تعهدات و خدمات، برای پوشش بیمه ای افراد مذکور برابری نکرده و سازمان متضرر می شود و با وجود تاکید قانونی حتی الامکان باید از اجرای آن دوری جست. چنین نگرش و رفتاری در آن زمان تاحدودی هم تاثیر گذار بود و به خاطر همین نگاه که در برخی مسئولین و تصمیم گیران سازمان هم وجود داشت، مدت زمانی طول کشید تا مقررات در این حوزه به تصویب برسد و این سد شکسته شود. گروه مقابل افق دورتری را می دیدند و معتقد به تعمیم بیمه به گروههای غیر کارگری و مشاغل آزاد بودند. اگر به جریانات و رخدادهای آن زمان در این زمینه مراجعه شود مشاهده می شود که چگونه مسئولین و کارشناسان سازمان با این موضوع به شدت محتاطانه برخورد می کردند و این احتیاط و عدم قطعیت در بخشنامه ها و دستورالعمل های مربوط آن زمان نیز کاملاً مشهود است. اما این طرح ادامه یافت و اکنون یکی از موفقیت های سازمان در پایداری سازمان به شمار می رود، زیرا باعث شد منبع مالی سرشاری به روی سازمان گشوده شود. البته در این زمینه هنوز سازمان در اول راه قرار دارد و لازم است تدابیر جدیدی برای توسعه بیشتر این گروه از بیمه شدگان اندیشیده شود.
۲- بروکراسی اداری یکی از معضلات عمده در پیشبرد برنامه ها و طرح های اقتصادی و اجتماعی است. نخستین اقدام کشورهای موفق و پیشرفته برای تسهیل امور اقتصادی، تجاری و تولیدی پالایش حشو و زواید امور قانونی و رویه های اداری در جهت تسهیل بیشتر امور است. خوشبختانه با پیشرفت فن آوری و ابزارهای اطلاع رسانی و خدمتی مدرن در دهه گذشته شاهد یک نهضت جهانی در ارتباط با کاهش روند زمانی انجام امور هستیم و این جریان در کشور ما هم تا حدودی شکل گرفته و امید می روند در تمامی نهادها و دستگاههای دولتی و خصوصی نهادینه شود. ارائه خدمات بموقع و تسریع در پاسخگویی به نیازهای عامه و مخاطبین برای نهادهای خدمت دهنده یک امر حیاتی است و اگر دراین حوزه رقابت نیز وجود داشته باشد، این عنصر اساسی تر می شود. چرا که در عرصه خدمت رسانی، سازمانی موفق است که در میدان عمل و رقابت گوی سبقت را از سایرین برباید و در ایفای تعهدات و خدمات از دیگران پیشی گیرد. سازمان تامین اجتماعی یک نهاد خدماتی است و در عرصه تولید و اقتصاد کشور یک عامل پشتیبان و تدارک دهنده به حساب می آید، بنابراین باید در زمینه خدمات دهی بتواند خود را به جایگاهی برساند که مقبولیت عامه یابد، به نحوی که اگر روزی موسسات خصوصی در عرصه ارائه خدمات تامین اجتماعی بوجود آمدند بتواند در میدان رقابت خود را حفظ کند. البته باید اذعان نمود که سازمان تامین اجتماعی با وجود پیشینه ۸۰ ساله در حوزه تامین اجتماعی کشور دارای تجارب بسیار ارزنده ای است و بعید است در سالهای آتی نهاد و یا موسسه دیگری بتواند در این عرصه، رقابتی حتی مختصر با سازمان تامین اجتماعی داشته باشد. باید پذیرفت که سازمان تامین اجتماعی یک سازمان تخصصی، حرفه ای و پر سابقه در زمینه تامین اجتماعی است و رسالت سنگینی در این حوزه بر دوش دارد. وجود گنجینه و ذخیره عظیمی از قوانین و مقررات در این عرصه و داشتن کارشناسان ورزیده، متخصص و خبره مهمترین سرمایه های سازمان تامین اجتماعی بشمار می روند. متاسفانه وقتی بحث منابع و سرمایه های سازمان به میان می آید موضوع فقط به سرمایه های مادی از قبیل نقدینگی، املاک و مستغلات، شرکتها، هلدینگها و... خلاصه می شود، در صورتی که مهمترین و ارزنده ترین سرمایه و اندوخته های سازمان تامین اجتماعی در بخش نرم افزاری و محتوایی آن نهفته است. باید این منبع سرشار تولید ثروت را در سازمان پاس بداریم که از ناحیه چنین ذخایری می توان ثروتهای عمده را در حوزه تامین اجتماعی پدید آورد.
۳-یکی از عناصر مهم و کارساز در پیشبرد اهداف بیمه ای و تامین اجتماعی در کشور توسعه و تعمیم بیمه به تمامی آحاد جامعه است. امری که در اصل ۲۹قانون اساسی بر آن تاکید شده است. فراگیری پوشش بیمه ای به همه اقشار جامعه در اسناد مختلف تقنینی مثل قانون نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی و برنامه های پنج ساله نیز به روشنی تصریح شده است.

اگرچه سازمان تامین اجتماعی متولی اجرای اصل ۲۹ نیست بلکه دولت موظف است با مشارکت مردمی به استقرار تامین اجتماعی فراگیر در کشور اقدام نماید، ولی در این میان سازمان تامین اجتماعی بعنوان بزرگترین نهاد بیمه ای کشور که بخاطر سازو کار بیمه ای و قانونی قادر است کلیه افرادی که دارای نظام حمایتی خاص نیستند تحت پوشش قرار دهد، از جایگاه خاصی برخوردار است. باید گفت سازمان تامین اجتماعی دارای قابلیت و امکانات کافی در تامین و اجرای بخش قابل توجهی از اصل ۲۹ قانون اساسی می باشد. از این رو تامین و ایجاد بستر لازم برای پوشش بیمه ای فراگیر برای اقشار مختلف و تسهیل امر بیمه برای آحاد جامعه در چارچوب نظام بیمه ای یکی از وظایف ناگزیر سازمان مذکور است. جایگاه تامین اجتماعی در کشور چه بخواهیم و چه نخواهیم بی رقیب است و نظام اداری کشور نیز این موضوع را پذیرفته و به آن اذعان دارد. اگرچه با این نگرش ممکن است تعهداتی بر سازمان تحمیل گردد(که اینگونه نیز شده است) و برای منابع مالی سازمان مشکل ساز گردد، ولی به هر حال جامعه و دولت حساب خاصی برای سازمان تامین اجتماعی باز کرده و ما چاره ای نداریم که در این مسیر گام برداریم. بنابراین بهتر است از این تهدید یک فرصت تاریخی برای سازمان و نظام تامین اجتماعی کشور بسازیم و در تعمیم پوشش بیمه ای افراد و گروههای مختلف جامعه درنگ نکرده و بسترهای لازم آنرا ایجاد کنیم. این اقدام ضمن این که موجب تحقق بیمه و تعمیم خدمات بیمه ای در کشور می شود، بلکه به تامین منابع لازم برای تداوم حیات سازمان تامین اجتماعی کمک شایان توجهی می کند. به نظر می رسد با وجود مشکلات عدیده اقتصادی و مالی کشور راه چاره ای برای سازمان باقی نمی ماند، مگر این که با پوشش بیمه ای حداکثری در سطوح مختلف از قبیل بیمه اجباری کارفرمایان، پیمانکاران، تجار و بازاریان و...ورشکستگی را به تعویق اندخته و راهی که در سالهای گذشته سازمان بخوبی آنرا پیموده و باید اذعان کرد که بالنسبه موفق نیز بوده است ادامه دهد‌ در شرایطی که اکثر قریب به اتفاق صندوقهای بازنشستگی در کشور به حال نزار و بیماری افتاده و ورشکسته شده اند، سازمان هنوز نفس می کشد و در برهه هایی کمک یار دولت هم بوده است. یکی از رموز موفقیت سازمان پوشش تدریجی گروههای مختلف و تامین مالی ناشی از آن بوده است. از این رو یکی از وظایف راهبردی سازمان برقراری مقررات و ضوابطی است که افراد و گروهها بتوانند به راحتی وارد این عرصه شده و خود را در آسانترین و کوتاه ترین زمان ممکن بیمه نمایند. در این ارتباط غیر از بیمه ها و مشاغل کمک دولت که نیازمند دقت نظر در اجرای کامل و دقیق است و نیاز به نظارت و بازرسی بیشتری دارد، باید در مورد بیمه کردن افرادی که حق بیمه کامل پرداخت می کنند، سخت گیری زیادی صورت نگیرد و نیرو و وقت کارکنان سازمان صرف امور مهمتری گردد.
http://kar-bime.blogfa.com/
https://t.me/karbime3